Anayasa’ya Aykırılık Durumu
Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesi, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231’incimaddesine 5560 sayılı Kanun’un 23’üncü maddesiyle eklenen 12 numaralı fıkrada yer alan HAGB’ye ilişkin, “Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itiraz edilebilir.” hükmünün Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptali için Yüksek Mahkemeye başvurusu sonucunda AYM bu hükmün Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verdi. Ve karar 9 ay sonra yürürlüğe girecek.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması; ceza miktarının 2 yılın altında olduğu belirli suçlarda uygulanmaktaydı ve bu kararı sanığın da onaylaması gerekiyordu çünkü bu onay ile sanık 5 yıl suç işlememesi halinde dosyasının düşeceği kararı çıkmıs oluyordu ve sanık bir şekilde denetim altına alınmış oluyordu.
AYM , kararında doğrudan temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması rejimi ile ilgili olan bu tür bir muhakemenin yokluğu, müdahalenin dayanağı kuralın yargılama hukukunun usule ilişkin güvencelerini sağlayamaması anlamına geleceğinden temel hak ve özgürlüklerin ihlaline yol açacaktır görüşüne yer verdi. Ayrıca itiraz makamları, başvurucuların iddialarını ve delillerini dikkate almadığına, çatışan menfaatleri dengelemeye yönelik bir çaba içinde olmadığına, müdahalenin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygunluğunun ve müdahalenin orantılı olup olmadığının değerlendirilmediğine yönelik kararlar vermiştir.
Mevcut sistemde, itiraz mercilerinin HAGB kararlarına itiraz üzerine verdikleri kararların dosya üzerinden yeknesak bir şekilde ve çoğu kez sadece şekli koşullar yönünden, ilk derece mahkemelerince verilen kararlarda hukuka aykırılık bulunmadığını ve bu sebeple de itirazın reddedildiğini bildiren bir cümleden ibaret gerekçelerden oluştuğu görülmüştür tespitini yaptı.
Aslında bu durumun temel hak ve özgürlüklere yapılan müdahalelerin giderilmesinde ve kamu gücünü kullananların keyfi davranışlarının önüne geçilmesinde bireye tanınmış olan ilgili mercilere başvurma imkanının sağlanmasını isteme hakkını sınırladığına da dikkat çekildi.
Karar şu şekilde açıklandı :
“Kuralın, anılan hususları karşılayacak şekilde uygulanamadığı görülmektedir. Doğrudan temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması rejimi ile ilgili olan bu tür bir muhakemenin yokluğu etkili başvuru hakkıyla bağdaşmamaktadır. Anayasa Mahkemesi, açıklanan gerekçelerle kuralın Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.
HAGB kararlarına itirazın yolunun açık olduğunu düzenleyen kural; bu kanun yoluna başvuranların iddia ve delillerinin dikkate alınmasında, çatışan menfaatlerin dengelemesinde, temel hak ve özgürlüklere yapılan müdahalenin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygunluğunun ve ölçülülüğünün belirlenebilmesinde belirli ve etkili bir denetim yolu öngörmemektedir. Bu durum temel hak ve özgürlüklere yapılan müdahalelerin giderilmesinde ve kamu gücünü kullananların keyfî davranışlarının önüne geçilmesinde bireye tanınmış olan yetkili makama başvurma imkânının sağlanmasını isteme hakkını sınırlamaktadır. Nitekim kuralın anılan hususları karşılayacak şekilde uygulanamadığı da görülmektedir. Doğrudan temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması rejimi ile ilgili olan bu tür bir muhakemenin yokluğu etkili başvuru hakkıyla bağdaşmamaktadır.
HAGB ye itiraz edildiğine ne olur ?
Ağır Ceza Mahkemesi dosyayı esastan incelemeye başlar , diyelim basit dolandırıcılıktan başlamış bir dosyada HAGB verilmiş ve akabinde sanık itiraz etmiş ise mahkeme dosyayı esastan incelemeye başladığında suç nitelikli dolandırıcılığa dönüşebilir ve bazen bu itiraz sanığın aleyhine dönebilmekte olduğundan pek itiraz yoluna gidilmesi önerilmemektedir.
Ancak yargıtay 14. Ceza Dairesi bir kararında, yeni verilen kararın sanık aleyhine olamayacağı hükmünü getirmiştir. HAGB kararına itiraz yoluna gidildiğinde de uygulamada genelde mahkeme, yine usule ilişkin inceleme yaparak esasa girmeden dosya üzerinden itirazı reddetmektedir.
